Ὁ ψαλμωδὸς προφήτης, ἀπαριθμούμενος τὰ τῆς κτίσεως εἴδη καὶ τὴν ἐν αὐτοῖς σοφίαν τοῦ Θεοῦ καθορών, τοῦ θαύματος ὅλος γεγονώς, μεταξὺ γράφων ἐξεβόησεν˙ «ὡς ἐμεγαλύνθη τὰ ἔργα σου Κύριε, πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας». Ἐμοὶ δὲ νῦν, τὶς ἐφαρμόσει λόγος πρὸς ὕμνον ἐξαγγέλειν πειρωμένῳ πρὸς δύναμιν τὴν διὰ σαρκὸς ἐπιφάνειαν τοῦ τὰ πάντα κτίσαντος Λόγου;
Εἰ γὰρ θαύματος γέμει τα ὄντα καὶ τὸ ἐκ μὴ ὄντων ταῦτα προελθεῖν εἰς τὰ ὄντα θεῖον καὶ πολυύμνητον, πόσῳ θαυμασιώτερον καὶ θειότερον καὶ παρ’ ἡμῶν ὑμνεῖσθαι ἀναγκαιότερον, τὸ γενέσθαι τί τῶν ὄντων Θεόν, καὶ οὐχ ἁπλῶς Θεόν, ἀλλὰ τὸν ὄντως ὄντα Θεόν, καὶ ταῦτα την μηδὲ φυλάξαι δυνηθεῖσαν ἢ βουληθεῖσαν τὸ καθὸ γέγονεν ἡμετέραν φῦσιν, καὶ διὰ τοῦτο δικαίως εἰς τὰ κατώτατα τῆς γῆς ἀπωσθείσαν; τοσοῦτο γὰρ μέγα καὶ θεῖον, ἀπόρρητόν τε καὶ ἀνενόητον, τὸ τὴν ἡμετέραν φῦσιν γενέσθαι ὀμόθεον καὶ δι’ αὐτῆς ἡμῖν χαρισθῆναι την ἐπὶ τὸ κρεῖττον ἐπάνοδον, ὡς καὶ τοῖς ἁγίοις ἀγγέλοις τε καὶ ἀνθρώποις, καὶ αὐτοῖς τοῖς προφήταις, καίτοι διὰ Πνεύματος ὁρῶσιν, ἀνεπίγνωστον ὄντως μένειν, ἀπὸ τοῦ αἰῶνος ὑπάρχον κεκρυμμένον μυστήριον. Καὶ τί λέγω, πρὶν εἰς πέρας ἐλθεῖν;
Καὶ γεγονὸς γάρ, οὐχ ὅτι γέγονεν, ἂλλ’ ὅπως γέγονε, πάλιν μυστήριον μένει, πιστευόμενον ἂλλ’ οὐ γινωσκόμενον, προσκυνούμενον ἂλλ’ οὐ πολυπραγμονούμενον, καὶ προσκυνούμενόν τε καὶ πιστευόμενον διὰ μόνου τοῦ Πνεύματος˙ «οὐδεὶς γὰρ δύναται εἰπεῖν Κύριον Ἰησοῦν, εἰμὴ ἐν Πνεύματι ἁγίῳ», καὶ τὸ Πνεῦμὰ ἐστὶ δι΄ου προσκυνοῦμεν καὶ δι’ οὐ προσευχόμεθα, φησὶν ὁ ἀπόστολος.
Ὅτι δὲ μὴ τοῖς ἀνθρώποις μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἀγγέλοις καὶ τοῖς ἀρχαγγέλοις αὐτοῖς ἀπερινόητόν ἐστὶ τὸ μυστήριον τοῦτο, παρίστησι σαφῶς καὶ τὸ παρ’ ἡμῶν ἑορταζόμενον σήμερον. Εὐηγγελίσατο μὲν γὰρ ὁ ἀρχάγγελος τὴ Παρθένω τὴν σύλληψιν˙ τῆς δὲ μαθεῖν ζητούσης τὸν τρόπον καὶ πρὸς αὐτὸν εἰπούσης, «πῶς ἔσται μοὶ τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω;». μηδαμὼς ἔχων ὁ ἀρχάγγελος ἑρμηνεῦσαι τὸν τρόπον, ἐπὶ τὸν Θεὸν καὶ οὗτος κατέφυγε, «Πνεῦμα λέγων ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις Ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι»*
Ο ψαλμωδός προφήτης, απαριθμώντας τα είδη της δημιουργίας και καθορώντας την αποτεθειμένη σ’ αυτά σοφία του Θεού, γεμάτος θαυμασμό ολόκληρος, εκεί που έγραφε ανεφώνησε˙ «πόσο μεγαλοπρεπή είναι τα έργα σου, Κύριε, όλα τα έπλασες με σοφία». Σ’ εμένα τώρα, που επιχειρώ να εξαγγείλω κατά δύναμι την σαρκική επιφάνεια του Λόγου που έκτισε τα πάντα, ποιός λόγος θα μου αρκέση για εξύμνηση;
Εάν πραγματικά τα όντα είναι γεμάτα θαύμα και το ότι αυτά προήλθαν στην ύπαρξι από μη όντα είναι θείο και πολυύμνητο, πόσο θαυμασιώτερο και θειότερο είναι και πόσο αναγκαιότερο είναι να υμνήται από μας το να γίνη κάποιο από τα όντα θεός, και όχι απλώς θεός, αλλά ό όντως ων Θεός, και μάλιστα η φύσις μας που δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε ούτε τον χαρακτήρα κατά τον οποίο έγινε να φυλάξει και γι’ αυτό δικαίως απωθήθηκε στα κατώτατα μέρη της γης; Διότι τόσο μεγάλο και θείο, τόσο απόρρητο και ακατανόητο είναι το ότι η φύσις μας έγινε ομόθεος και ότι δι’ αυτής μας εχαρίσθηκε η επάνοδος στο καλύτερο, ώστε τούτο και στους αγίους αγγέλους και στους ανθρώπους, ακόμη και στους προφήτες, αν και αυτοί βλέπουν δια Πνεύματος, να μένη στην πραγματικότητα ανεπίγνωστο, μυστήριο που είναι κρυμμένο από τον αιώνα. Και γιατί αναφέρω μόνο πριν πραγματοποιηθή;
Διότι και όταν έγινε, πάλι μένει μυστήριο, όχι βέβαια ότι έγινε αλλά πως έγινε˙ μυστήριο πιστευόμενο αλλά μη γινωσκόμενο, προσκυνούμενο, αλλά μη πολυπραγμονούμενο, προσκυνούμενο δε και πιστευόμενο δια μόνου του Πνεύματος˙ «διότι κανείς δεν μπορεί να ειπή Κύριον Ιησού, παρά στο άγιο Πνεύμα», και το Πνεύμα είναι αυτό δια του οποίου προσκυνούμε και δια του οποίου προσευχόμαστε, λέγει ο απόστολος.
Ότι δε το μυστήριο τούτο είναι ακατανόητο, όχι μόνο στους ανθρώπους, αλλά και στους αγγέλους και τους αρχαγγέλους, αποδεικνύει σαφώς και το γεγονός που εορτάζεται από εμάς σήμερα. Ο αρχάγγελος ευαγγελίσθηκε στην Παρθένο τη σύλληψη˙ όταν αυτή αναζητούσε τον τρόπο κι είπε προς αυτόν, «πώς θα μου συμβεί τούτο, αφού δεν γνωρίζω άνδρα;», μη μπορώντας να ερμηνεύσει τον τρόπο κατά κανένα τρόπο ο αρχάγγελος, κατέφυγε και αυτός προς τον Θεό, λέγοντας «Πνεύμα άγιο θα έλθει σ’ εσέ και δύναμις Υψίστου θα σε επισκιάσει».
Πηγή: Γρηγορίου Παλαμά. Άπαντα τα έργα. Εισαγωγή, κείμενο, μετάφρασις, σχόλια από τον Παναγιώτη Κ. Χρήστου. (ΕΠΕ). τ. 1-11, Πατερικαί εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», Θεσσαλονίκη 1981-1986.
Comentários