Η ελευθερία των ανθρώπων*
Ο άνθρωπος, πλασμένος για να εικονίζη μικρογραφικώς επί της γης την απειρομεγέθη εικόνα του θείου Δημιουργού, ήταν απαραίτητο να είναι προικισμένος με τις ιδιότητες του Θεού, ώστε να έχη την αναφορά του σ΄ Αυτόν. Ως εικόνα του Θεού ο άνθρωπος έπρεπε να είναι ον αυτοσυνείδητον, ελεύθερον, και αυτεξούσιον, διότι ον χωρίς συνείδησι της υπάρξεώς του, χωρίς ελευθερία, χωρίς εξουσίαν επί του εαυτού του είναι ανάξιο της υψηλής αυτής κλήσεως, του υψηλού αυτού προορισμού που του επεφύλαξε η μεγάλη βουλή του Θείου Δημιουργού. Η ελευθερία άρα του ανθρώπου είναι αναγκαία συνέπεια της μεγάλης αποστολής του, της διαπλάσεώς του και της παρουσίας του μέσα στον κόσμο, και επομένως προσόν αναγκαίον και σεβαστόν.
Χωρίς την ελευθερίαν ο άνθρωπος θα ήταν ισότιμος με τα λοιπά ζώα· η δουλεία θα υπέτασσε τις ενέργειές του και θα ωδηγούσε τις σκέψεις του μέσα σε ένα περιωρισμένο κύκλο, όπου θα περιεστρέφετο· οι ιδέες του καλού, του αγαθού, θα ήσαν άγνωστοι σ΄ αυτόν· θα αγνοούσε τι είναι αισχρόν, τι κακόν, τι ψευδές και δεν θα είχε εξουσία αυτενεργείας, δυνατότητα να εξέλθη από τον περιωρισμένο κύκλο των εμφύτων ορμών.
Η άγνοια του καλού, του αγαθού, του αληθινού θα καταστούσε τον άνθρωπον ένα ον ανήθικον, θα διέγραφε την ηθικήν ως λέξιν εστερημένην νοήματος, αφού οι πράξεις του θα ήσαν ηθικώς αδιάφοροι και γι΄ αυτό αχαρακτήριστοί. Η αδιαφορία αυτή και ομοιότης του χαρακτήρος των πράξεων δεν θα διήγειρε καμμίαν αίσθησιν ή εντύπωσι στον νου και στην καρδία του ανθρώπου· η έλλειψις αυτή θα καθιστούσε την μεν καρδίαν ασυνείδητον, τον δε νου νωθρό και αδρανή· η ασυνειδησία και η νωθρότης θα επέπιπταν ως σκιερά νέφη και θα εκάλυπταν την θαυμαστήν εικόνα του θείου Δημιουργού, που τόσο λαμπρώς και θαυμασίως εκαλλιτεχνήθη από το δημιουργικόν του χέρι, στην οποία διαλάμπει η αγαθότης, η σοφία και η δύναμίς του και θα ημπόδιζαν να ιδή και να γνωρίση τον Πλάστην του και Δημιουργόν του σύμπαντος. Θα αγνοούσε τον Θεόν και τα θεία ιδιώματά του και έτσι η δημιουργία ουδέποτε θα εδόξαζε, θα υμνούσε, θα έψαλλε και θα ευχαριστούσε με επίγνωσι και συνείδησι τον Θεόν.
Ο άνθρωπος επλάσθη για να εικονίζη τον Θεόν επί της γης· ο Θεός τον έκαμεν ον νοερόν και
αυτεξούσιον για να πράττη το θέλημα αυτού, το οποίον έγραψε μέσα στην καρδία του και το
κατέστησε και ιδικόν του θέλημα. Σκοπός της διαπλάσεώς του ήταν να γνωρίση η δημιουργία τον Θεόν· επλάσθη λοιπόν για να γνωρίση τον Πλάστην και Δημιουργόν του· επλάσθη για να υψούται προς τον Θεόν· επλάσθη για να δοξάζη τον Θεόν· επλάσθη με σκοπόν η δημιουργηθείσα κτίσις να αινή ενσυνειδήτως τον θείον Δημιουργόν της.
Το αυτεξούσιον λοιπόν αυτού, το νοερόν και το ηθικώς ελεύθερον του εδόθησαν για να εκπληρώνη τον μέγα προορισμόν του, την μεγάλην αποστολή του, να συνδέη την γη με τον Ουρανό και να μη αποκλίνη δεξιά ή αριστερά· αλλά να βαδίζη την ευθείαν οδό, πράττοντας μόνο το αγαθόν, το εγγεγραμμένον στην καρδία του, το οποίον και αυτός ορμεμφύτως αγαπά· διότι αλλιώς, εάν αποκλίνη από τον προορισμό του, γίνεται ανελεύθερος και «εξομοιούται τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις». Ο άνθρωπος είναι αληθώς ελεύθερος πριν απομακρυνθή από το αγαθόν και ενόσω συνταυτίζει την θέλησί του προς το θέλημα του Θεού· όμως ευθύς ως αποκλίνη από την ευθείαν, αποβαίνει όντως ανελεύθερος, η ελευθερία του πλέον είναι ψευδής επίδειξις ψευδούς ελευθερίας.
*Από το βιβλίο Περί Επιμελείας Ψυχής, εκδ. Άθως, Αθήνα 2020
Comments